In december 2022 schreef ik een behoorlijk lyrische blogpost (een paar muggezifterige opmerkingen daargelaten) over de toen net in première gegane toneelversie van De jaren van Annie Ernaux, in de bewerking door Eline Arbo bij het Nationale Theater. De weerklank die de voorstelling vond, overtrof elke verwachting. Vandaag, dinsdag 29 oktober 2024, speelt De jaren opnieuw, in Schouwburg Orpheus in Apeldoorn, en de komende weken wordt de voorstelling nog 22 keer op de planken gebracht in diverse, vooral Nederlandse theaters. Dit is wat regisseur Eline Arbo zelf in 2023 verklaarde over die reprise: ‘De jaren is een voorstelling waar wij heel trots op zijn, en die veel heeft betekend voor iedereen die meedeed aan het proces.… > Lees verder
Annie Ernaux, De jongeman, nawoord
‘Hoe de stem van Ernaux wisselt, nu eens jonge amazone, dan weer oude vrouw’. De aantekening is gedateerd 26 maart 1998: die avond ontvangt het Maison Descartes aan de Amsterdamse Vijzelgracht Annie Ernaux. Aanleiding voor de ontvangst is de publicatie van De schaamte, de Nederlandse vertaling van Ernaux’ La honte. In een gesprek met Désirée Schyns legt Ernaux uit dat ze de gewelddadige familiescène waarmee dat boek opent nooit eerder onder woorden had weten te brengen, al werd er in eerdere boeken wel op gezinspeeld. Ze wil, zegt ze, in haar schrijven ont-dekken, dé-couvrir, wat doorgaans bedekt wordt gehouden.… > Lees verder
Annie Ernaux, De jongeman (fragment)
‘[…] Hij zei ‘ho’ of ‘genoeg’ in plaats van ‘dank je wel’ als ik eten voor hem opschepte. Hij noemde me ‘mokkel’ of ‘moesje’. Hij verkneukelde zich als ik met veel misbaar reageerde op zijn bekentenis dat hij stuff had gerookt. Hij had nooit gestemd, stond niet ingeschreven op de kiezerslijsten. Hij dacht niet dat er wat dan ook aan de maatschappij te veranderen was, wilde enkel binnenglippen in de radertjes en zich aan werk onttrekken door te profiteren van de sociale uitkeringen waarop je aanspraak kon maken. Hij was een jongere van tegenwoordig, overtuigd van ‘ieder z’n shit’. Werk had voor hem geen andere betekenis dan die van een verplichting waaraan hij zich niet wilde onderwerpen zolang je ook op andere manieren kon leven.… > Lees verder
Nobellezing, Annie Ernaux
Waar te beginnen? Tientallen keren heb ik tegenover het onbeschreven blad mezelf die vraag gesteld. Alsof ik die ene zin moet vinden, de zin die me in staat stelt te beginnen met het schrijven van het boek, de zin die in één klap alle twijfels wegneemt. Een soort sleutel. Nu ik vandaag het hoofd moet bieden aan een gebeurtenis waar ik eerst alleen met verbijstering op kon reageren – ‘overkomt mij dit echt?’ – en die ik me intussen meer en meer als iets vreeswekkends voorstel, dringt zich eenzelfde noodzaak aan mij op. De zin vinden die me de vrijheid en de vastberadenheid zal geven om zonder horten of haperen te spreken, op deze plaats waar ik vanavond door u uitgenodigd ben.… > Lees verder
Annie revisited: De jaren op toneel
Onlangs schreef ik op deze blog hoe ik, op 7 december in Stockholm, Annie Ernaux de hand schudde. Het rare was dat ik haar twee dagen later opnieuw tegenkwam. Ditmaal vond de ontmoeting plaats in Den Haag. Annie had de gedaante aangenomen van vijf vrouwen, of juister gezegd: vijf vrouwen – June Yanez, Hannah Hoekstra, Mariana Aparicio, Tamar van den Dop en Nettie Blanken – waren in haar huid gekropen. Ik heb het over de toneelbewerking, door Eline Arbo, van Ernaux’ De jaren bij het Nationale Theater.
Bevreemdend hoe in die voorstelling realiteit, literatuur en theater door elkaar liepen. Ernaux had in Les Années zes decennia van haar leven gecondenseerd tot een boek van ruim tweehonderd pagina’s, waarin ik als vertaler zes maanden had vertoefd.… > Lees verder
De Ernauxnobeltoespraak, een verslag
Stockholm, december 2022. Tegen twee uur ’s middags is de zon achter de horizon verdwenen. Om vier uur ’s middags schitteren alle dertien kroonluchters in de Grote Zaal van het oude beursgebouw waar de Zweedse Academie is gevestigd, ze weerkaatsen in het verguldsel op de muren. Om vijf uur ’s middags zal de Franse schrijfster Annie Ernaux hier de toespraak afsteken die traditiegetrouw gepaard gaat met de toekenning van de Nobelprijs Literatuur. Naarmate de honderden toehoorders binnendruppelen in de academiezaal, dooft geleidelijk aan het geroezemoes, totdat er, even voor vijven, alleen nog een gewijde stilte heerst.
Ik zit ergens achterin, naast Elik Lettinga, uitgever van De Arbeiderspers, en Tom Van de Voorde, literatuurprogrammator bij Bozar (waar op 1 februari 2023 een avond aan Ernaux wordt gewijd).… > Lees verder