Dossier Riskante relaties

Ruim 235 jaar na de oorspronkelijke Franse editie van Les Liaisons dangereuses (1782) is er nu een nieuwe vertaling van Martin de Haan, Riskante relaties (De Arbeiderpers, 2017). Reden genoeg om hier een dossier aan het enige boek van Choderlos de Laclos te wijden. Hieronder vindt u de stukken die op Hof/Haan over hem te vinden zijn. Een zijstap naar die andere grote libertijnse tekst, Eenmaal, immermeer van Vivant Denon, is overigens ook makkelijk gemaakt: hier.

• DWDD: een dangereuse liaison
  Ik lees het onthutsende stuk over DWDD in de Volkskrant en denk met weemoed terug aan die dag in januari 2018 toen ik ’s ochtends om kwart over vijf in mijn woonplaats Autun (Bourgogne, France) de deur achter me dichtsloeg om in Amsterdam bij DWDD te gaan vertellen over mijn – later dubbel bekroonde – ...
• Mug of olifant – dankwoord bij de aanvaarding van de Dr. Elly Jaffé Prijs 2018
  Beste aanwezigen, Ergens half maart ging bij mij thuis in Bourgogne de telefoon. Meestal is dat reclame voor beleggingsproducten of verwarmingsketels, dus ik zette me al in de snelle-afweermodus, maar nee, het was Jeroen Thijssen van de Auteursbond, die belde namens de aanhangende Dr. Elly Jaffé Stichting. Mijn hart sloeg over, want dat kon maar één ...
• Filter Vertaalprijs 2018 voor Riskante relaties
  Riskante relaties is bekroond met de Filter Vertaalprijs 2018. ‘De subtielste steken onder water, de gemeenste insinuaties worden uiterst voelbaar overgebracht,’ zegt de jury; ‘in de nieuwe vertaling van de Liaisons Dangereuses zie je als eigentijdse lezer pas goed wat een fonkelend, veelzijdig en geestig werk het is.’ iframe {width: 1px; min-width: 100%; } iframe.single_vertical { min-width: 100%; ...
• Alliteratie?
  Grappig. In antwoord op de vraag of de titel Riskante relaties opzichtig en dus lelijk allitereert, zoals een haastige columnist had vastgesteld, betoogde ik dat het allemaal wel meeviel met die alliteratie omdat de betreffende lettergrepen niet beklemdtoond zijn. Ik nam niet de moeite om de naslagwerken hierover te raadplegen, maar ik ontdek nu dat alliteratie ...
• Riskante relaties: de voetnoten
  Pats, de nieuwe Filter valt op de mat. Naast het juryrapport voor de Filter Vertaalprijs 2018 bevat het nummer onder andere ook het traditionele overzicht van het afgelopen vertaaljaar door Ton Naaijkens, die ondanks zijn (helaas niet nader verantwoorde) gehechtheid aan de Morriënversie van Les Liaisons dangereuses wel vrolijk kan worden van mijn nieuwe vertaling. Naaijkens ...
• Nawoord bij Choderlos de Laclos, Riskante relaties
  ‘Brieven, verzameld in bepaalde kring en tot lering van enkele andere openbaar gemaakt door monsieur C*** de L***.’ Met die mystificerende ondertitel slingerde de veertigjarige Pierre Ambroise François Choderlos de Laclos, tweede zoon van een ambitieuze vader die de burgerlijke familie Choderlos in 1750 een adellijke titel plus bijbehorende chique toevoeging ‘de Laclos’ had weten ...
• Choderlos de Laclos, Riskante relaties, fragment
  Bij mijn intrede in de grote wereld was ik nog ongetrouwd en zodoende gedwongen stilletjes toe te zien; ik heb die tijd benut om goed om me heen te kijken en na te denken. Terwijl ik voor onnozel of verstrooid doorging, eigenlijk nauwelijks luisterend naar wat men me allemaal wilde inprenten, zoog ik alles in ...
• Riskante relaties: de illustraties van George Barbier
  Het kost op eBay momenteel 1800 euro, maar dan heb je ook wat: de genummerde bibliofiele editie van Les Liaisons dangereuses die in 1934 in twee delen (uiteraard in luxe cassette) verscheen bij Le Vasseur, met een twintigtal illustraties van George Barbier. Een van die illustraties, de losstaande sirene die de pagina met het gestempelde ...
• Riskante relaties: een paar correcties
  Bij het uitkomen van een nieuw boek ontdek ik vaak op de allereerste bladzijde die ik opsla een foutje dat niemand had gezien. Dat viel bij Riskante relaties mee, maar inmiddels heb ik toch een (gelukkig erg langzaam aangroeiend) lijstje van kleine correcties voor een eventuele herdruk: p. 4: de naam van de vormgever ...
• Riskante relaties: de treffende titel
  Waarom is Riskante relaties geen Suske&Wiske-achtige titel, zoals De razende Roeland van Ariosto (vert. Ike Cialona) dat bijvoorbeeld wel is? Omdat, in tegenstelling tot De wilde weldoener, De zingende zwammen, De sissende sampan, De nerveuze Nerviërs, De duistere diamant, De rammelende rally, De snorrende snor, De brullende berg, De briesende bruid, De toornige tjiftjaf, De malle mergpijp, De ...
• Riskante relaties: #MeToo
  Is marquise de Merteuil een protofeministe? Ik heb de vraag al eerder kort gesteld, mijn antwoord luidde toen ontkennend; ze vecht immers niet voor de positie van de vrouw, alleen voor haar eigen positie. Maar inmiddels heb ik een opmerkelijk tekstje van Laclos gelezen dat misschien een nieuw licht op deze hele kwestie werpt. In ...
• Riskante relaties verschenen
  Vandaag is Riskante relaties officieel verschenen. Zelf lig ik al dagen ziek op bed, maar dat mag de pret niet drukken! Later weer meer, onder andere over de prachtige omslagillustratie van George Barbier (afkomstig uit een editie van de Liaisons die in 1934 is verschenen bij Le Vasseur).
• Riskante relaties: u of jij? (vervolg)
  Verder waar ik was gebleven (zie mijn vorige post). In plaats van in mijn vertaling de Franse verdeling tussen vous en tu op de voet te volgen, zoals ik aanvankelijk had gedaan om het historische decor te benadrukken, heb ik omwille van de variatie besloten de mogelijkheden van het hedendaags Nederlands optimaal te benutten: goede vrienden tutoyeren elkaar, geliefden ...
• Riskante relaties: u of jij?
  Eerder schreef ik over de spagaat, zoals ik de aanpak heb genoemd die ik bij het vertalen van Les Liaisons dangereuses heb gevolgd – na te hebben geconstateerd dat mijn aanvankelijke aanpak niet werkte. Een van de dingen die ik na het Grote Inzicht radicaal moest veranderen, was de verdeling tussen 'u' en 'jij'. Dat is ...
• Riskante relaties: Cécile Volanges
  'Ik heet Cécile Volanges en niet Cécile de Volanges en dat is gek want mama heet wel madame de Volanges omdat ze van adel is.' Zo – zonder komma's op plaatsen waar je ze zou verwachten, en met kinderlijk veel nevenschikkende voegwoorden – zou een typische Cécile-zin er in mijn vertaling uit kunnen zien. Ze ...
• Riskante relaties: de spagaat
  Het meest opvallende en destijds meest vernieuwende aspect van Les Liaisons dangereuses is het stilistisch realisme. Elk personage heeft zijn eigen stijl en verhoudt zich op zijn eigen manier tot de achttiende-eeuwse conventies. Aanvankelijk (behoorlijk lang) legde ik in mijn vertaling daarom sterk de nadruk op die conventies: het korset van de wellevendheid met zijn vereiste ...
• Riskante relaties: Adriaan Morriën
  – Korte beschouwing over Adriaan Morriën als vertaler van Les Liaisons dangereuses.
• Riskante relaties: de titel
  Eerder (hier) schreef ik vrij uitgebreid over de titel die ik aan mijn vertaling van Les Liaisons dangereuses wilde meegeven: Gevaarlijke verhoudingen. Vooral de directe verwijzing naar Hella Haasses vervolg op het boek, Een gevaarlijke verhouding – Daal- en Bergse brieven (1976), leek me van groot belang. Toch is het Riskante relaties geworden, om redenen die in de commentaartjes ...
• Riskante relaties: Visconde de Valmor
  Een paar weken geleden verbleef ik met mijn geliefde in een gerieflijk appartement in Lissabon om even bij te komen van een lange, loodzware vertaalklus die ik eindelijk had volbracht – of althans bijna volbracht, want op de dag voor vertrek werd me duidelijk dat er nog altijd zo'n 3000 woordjes zouden blijven liggen tot ...
• Gevaarlijke verhoudingen: de titel
  Zoals hier al een tijdje staat aangekondigd, werk ik aan een nieuwe vertaling van Les Liaisons dangereuses. De nog altijd gebruikte (in 2004, 2005 en 2012 herdrukte) Querido-vertaling van Adriaan Morriën dateert uit 1954. Tussendoor zijn er nog twee vertalingen verschenen, van R. de ...
• Verdwaald in het rijk der zinnen
  Zonen van beroemde vaders hebben het niet makkelijk. Voor de buitenwacht beperkt hun identiteit zich al snel tot het zoon-zijn, en het is al helemaal de goden verzoeken om je als 'zoon van' op hetzelfde terrein te begeven waar je verwekker glorieert. In de Franse literatuur zijn er niettemin twee van dergelijke zonen die dat ...