Een groot aantal artikelen op deze site is gewijd aan het werk van Milan Kundera. Hier onder een lijst (die binnenkort thematisch zal worden uitgesplitst).
- Nu eindelijk in boekvorm verschenen: Milan Kundera, Een gekidnapt Westen: de tragedie van Midden-Europa 19 oktober 2024In 1983, toen hij dacht dat het Oostblok nog duizenden jaren zou standhouden, publiceerde de uitgeweken Tsjech en literaire grootheid Milan Kundera in het tijdschrift Le Débat een korte tekst die de hele wereld rondging, vertaald in tientallen talen. Een gekidnapt Westen zette Midden-Europa in één klap op de kaart als een samenstel van kleine ...
- Milan Kundera, Een gekidnapt Westen: de tragedie van Midden-Europa (fragment) 18 oktober 2024De identiteit van een volk of een beschaving wordt weerspiegeld en samengevat door het geheel van geestesproducten dat doorgaans ‘cultuur’ wordt genoemd. Als die identiteit met de dood wordt bedreigd, wordt het culturele leven intenser, heviger, en wordt de cultuur de levende waarde waar het hele volk zich omheen schaart. Daarom hebben het culturele geheugen ...
- Milan Kundera (1 april 1929 – 11 juli 2023) 2 augustus 2023Ruim twee weken geleden, toen ik in Ierland op vakantie was, bereikte me het nieuws dat Milan Kundera was overleden. Het was geen verrassing, wel een schok. De laatste keer dat ik hem zag, op 19 januari 2017 in Parijs, lunchten we zoals gewoonlijk in zijn stamrestaurant Le Récamier, maar de sfeer was een stuk ...
- Kundera weer Tsjechisch? 11 november 2018Opmerkelijk bericht in de media: Milan Kundera zou van de Tsjechische premier Andrej Babiš weer Tsjech mogen worden, nadat het staatsburgerschap van zijn geboorteland hem in 1979 was afgenomen (hij en zijn vrouw Vera bezitten sinds 1981 de Franse nationaliteit). Mijn eerste reactie: dit moet een politieke publiciteitsstunt van de populist Babiš zijn. Kundera weigert al ...
- Mug of olifant – dankwoord bij de aanvaarding van de Dr. Elly Jaffé Prijs 2018 12 juni 2018Beste aanwezigen, Ergens half maart ging bij mij thuis in Bourgogne de telefoon. Meestal is dat reclame voor beleggingsproducten of verwarmingsketels, dus ik zette me al in de snelle-afweermodus, maar nee, het was Jeroen Thijssen van de Auteursbond, die belde namens de aanhangende Dr. Elly Jaffé Stichting. Mijn hart sloeg over, want dat kon maar één ...
- Milan Kundera, Traagheid, fragment 8 september 2015Weet u nog? In de jaren tachtig van de twintigste eeuw werd de wereld getroffen door een epidemie met de naam aids, een seksueel overdraagbare ziekte die aanvankelijk vooral onder homoseksuelen woedde. Uit protest tegen de fanatici die in de epidemie een rechtvaardige straf van God zagen en de zieken meden als pestlijders, toonden tolerante ...
- Milan Kundera, Het feest der onbeduidendheid, fragment 12 september 2014In zijn eerste beroep, dat voor hem toen zijn hele leven uitmaakte, was Caliban acteur; dat beroep stond zwart-op-wit in zijn papieren en als acteur zonder contract ontving hij al heel lang een werkloosheidsuitkering. De laatste keer dat hij op de planken te zien was geweest, speelde hij de wilde Caliban in Shakespeares The Tempest. ...
- De ontdekking van de ironie: Milan Kundera 30 april 2014‘Bent u communist, meneer Kundera?’ ‘Nee, ik ben romancier.’ ‘Bent u dissident?’ ‘Nee, ik ben romancier.’ ‘Bent u links of rechts?’ ‘Geen van beide. Ik ben romancier.’ Het citaat, afkomstig uit de essaybundel Verraden testamenten, laat niets aan duidelijkheid te wensen over. Milan Kundera, deze maand 85 jaar geworden, is een man met een roeping. Meer ...
- Draaglijke zwaarte: Kundera 85 29 maart 2014Zijn werk heeft vaak heftige reacties opgeroepen, zowel positief als negatief. Een ‘typisch Oost-Europese drammer’ noemde Michaël Zeeman hem ooit, en hij mocht die kwalificatie dan liefkozend bedoelen, feit is dat een schrijver die over de hoofden van zijn personages heen voortdurend allerlei scherpzinnige meningen en analyses opdist, niet bij iedereen op zo’n welwillende ontvangst ...
- De ondraaglijke lichtheid, maar waarvan? 22 maart 2014De kwestie houdt me al veel langer bezig, maar door het herlezen van Milan Kundera's bekendste boek moest ik er weer aan denken. Jana Beranová heeft de titel van dat boek in 1985 vertaald als De ondraaglijke lichtheid van het bestaan, en zo is hij ook geworteld in ons collectieve onderbewustzijn. Maar de geautoriseerde Franse vertaling ...
- Milan Kundera, Over de romankunst, fragment 15 november 2012Een arme dorpsedelman, Alonso Quijano, besloot een dolende ridder te worden en noemde zich Don Quichot van La Mancha. Hoe moeten we zijn identiteit definiëren? Hij is wie hij niet is. Hij ontfutselt een barbier diens koperen scheerkom, die hij voor een helm aanziet. Bij toeval komt de barbier later in de herberg waar Don Quichot ...
- Verlost van de roos: Milan Kundera 2 augustus 201131 oktober 1968. De jonge Tsjechische romancier Milan Kundera, wiens eerste roman net is verschenen in Franse vertaling, wordt op de Franse televisie geïnterviewd door Roger Grenier. Het interview (te vinden op YouTube) is om meerdere redenen opmerkelijk: het vindt plaats vlak na de Russische invasie in Tsjecho-Slowakije, de sprekers zitten op doorzichtige plastic ballen ...
- La grande Pléiade de Milan Kundera 5 maart 2011Lire Milan Kundera, c’est lire l’histoire du roman – c’est-à-dire l’histoire de l’art du roman, car lui-même ne se lasse pas de souligner que le roman n’est pas un simple genre littéraire parmi d’autres, mais un art autonome, indissolublement lié à la modernité occidentale et qui se distingue par l’attention particulière qu’il porte à l’existence ...
- Stoelen 14 januari 2011Sommige beelden behoeven geen commentaar, zelfs al versta je de bijbehorende tekst niet. Dit hilarische interview van Milan Kundera met Roger Grenier bijvoorbeeld, een van de weinige beelddocumenten die ik van de schrijver ken, op 31 oktober 1968 (dus kort na de Russische inval in Tsjecho-Slowakije!) uitgezonden door de ORTF. Kundera woonde toen nog niet ...
- ‘De bekoring van het antieke’: Willem Frederik Hermans bijgezet voor de eeuwigheid 5 januari 2011Een paar jaar geleden ging ik samen met Raymond Benders op theevisite bij Milan Kundera. Dat zat zo. Na een tip van mijn ...
- Waar rook is, hoeft geen vuur te zijn 24 augustus 2010Over Milan Kundera en de opgeklopte 'affaire-Dvořáček'. In de spektakelmaatschappij telt alleen de eerste klap.
- Kundera’s rode roos 18 augustus 2010Aansluitend bij het vorige: Milan Kundera zelf past de 'moraal van het wezenlijke' zeer streng toe op zijn eigen werk. Zijn officiële oeuvre telt nu één verhalenbundel, één toneelstuk, vier essaybundels en negen romans; de rest van wat hij heeft geschreven beschouwt hij als bijkomstig of achterhaald. Daaronder valt ook alles wat hij heeft gepubliceerd ...
- De heuvels van het archief 15 augustus 2010Surfend op Hof/Haan stuitte ik onlangs op een stuk uit 2008 (hier) waarin Hof de essaybundel Het doek van Milan Kundera aanhaalt. Zich afzettend tegen de auteur van De ondraaglijke lichtheid, die schrijvers aanspoort om op hun schrijfsels de 'moraal van het wezenlijke' toe te passen en alleen echt waardevolle teksten in hun officiële oeuvre op te ...
- Milan Kundera, Een ontmoeting, fragment 15 december 2009Gargantua-Pantagruel is een roman avant la lettre. Een miraculeus, nooit meer terugkerend moment, waarin een kunstvorm nog niet is uitgekristalliseerd en dus nog niet normatief afgebakend. Zodra de roman zich begint te profileren als een apart genre of (beter) een autonome kunstvorm, krimpt zijn oorspronkelijke vrijheid; er komen esthetische censoren die menen te mogen decreteren ...
- Tirade 22: Het vertaalprobleem 22 juli 2009In een blog over vertalen mag een concreet vertaalprobleem niet ontbreken, bij wijze van blik in de keuken. Zoals gezegd werk ik momenteel aan de essaybundel Une rencontre van Milan Kundera, en het ligt dus voor de hand om daar een voorbeeld aan te ontlenen: een willekeurig vertaalprobleem van het hardnekkige soort, waar je zittend, ...
- Tirade 18: Beheersbaarheid 16 juli 2009Het boek waar ik momenteel aan werk heet Une rencontre en is geschreven door Milan Kundera. Ik ben zijn vaste vertaler, dit is mijn vierde boek van hem na de romans Identiteit en Onwetendheid en het essay Het doek. Voor wie het nog niet wist: de in Tsjechoslowakije geboren Kundera woont sinds 1975 in Frankrijk ...
- Een ‘wild meisje’? Oerteksten van Marguerite Duras 1 februari 2008Sommige schrijvers spreiden postuum een grote bedrijvigheid ten toon. Voordat hun roem taant en ze terugvallen in de vergetelheid, wordt hun naam te gelde gemaakt door de publicatie van teksten uit de nalatenschap – brieven, dagboeken, artikelen, schetsen, aantekeningen, kladversies. Of alles wat uit de archieven tevoorschijn komt een verrijking van het oeuvre mag heten, ...
- Milan Kundera over W.F. Hermans 26 januari 2007In Le Monde van 26 januari 2007, op de opiniepagina van het boekenkatern, stond een opmerkelijk artikel. Zwaargewicht Milan Kundera, door de Fransen sinds jaar en dag gekoesterd als ‘groot Frans schrijver’, bracht een roman van een volslagen onbekende buitenlandse auteur onder de aandacht, nota bene ruim driekwart jaar nadat het boek in kwestie was ...
- Milan Kundera, Het doek, fragment 16 april 2006Er zijn twee elementaire contexten waarin je een kunstwerk kunt plaatsen: hetzij de geschiedenis van de natie waar het is ontstaan (laten we die de kleine context noemen), hetzij de supranationale geschiedenis van de kunstvorm waartoe het behoort (laten we die de grote context noemen). We zijn eraan gewend om muziek spontaan in de grote ...
- Variaties op het ‘ik’: in de marge van Milan Kundera 21 december 2005Nawoord bij Milan Kundera, 'Het brute gebaar van de schilder' (over Francis Bacon). ‘Wanneer een kunstenaar over een andere kunstenaar spreekt, heeft hij het altijd (indirect, via een omweg) over zichzelf, en daarin schuilt de waarde van zijn oordeel.’ ...
- Variations sur le «moi» – en marge de Milan Kundera 21 december 2005Postface à la traduction néerlandaise du ‘Geste brutal du peintre’ de Milan Kundera (sur Francis Bacon).
- Milan Kundera, Het brute gebaar van de schilder, fragment 21 december 2005Fragment uit Kundera’s essay over de schilder Francis Bacon, dat gelezen kan worden als een verkapt zelfportret.
- Altijd maar die liefdesverhalen! 10 oktober 2004Nawoord bij Milan Kundera, 'Jacques en zijn meester'. Over de overeenkomsten en verschillen tussen Kundera's toneelstuk en de roman van Diderot. ...
- De grap van de geschiedenis 10 oktober 2004Nawoord bij 'De grap', de roman die Milan Kundera beschouwt als zijn opus 1: het eerste werk van een rijpe schrijver die zijn eigen thematiek en invalshoek heeft ontdekt. ...
- De lyrische leeftijd 10 oktober 2004Nawoord bij Milan Kundera, 'Het leven is elders', de roman waarin Kundera's hoofdthema van het lyrische voor het eerst uitgebreid aan de orde komt. ...
- Dansers en exhibitionisten 10 oktober 2004Nawoord bij Milan Kundera, 'Traagheid', een korte, lichte roman die kan worden gelezen als fugatische slotvariatie van 'Het boek van de lach en de vergetelheid'. ...
- De ondraaglijke lichtheid van het ik 10 oktober 2004Nawoord bij 'Onsterfelijkheid', het laatste boek dat Milan Kundera in het Tsjechisch schreef. ...
- Milan Kundera, Identiteit, fragment 20 juni 2004Haar zoon was vijf jaar oud toen ze hem begroef. Later, in de vakantie, zei haar schoonzus tegen haar: ‘Je bent te neerslachtig. Je moet weer een kind krijgen. Alleen op die manier kun je het vergeten.’ De opmerking van haar schoonzus stemde haar droevig. Kind: bestaan zonder biografie. Schaduw die zich snel oplost in ...
- De boom der mogelijkheden 15 juni 2004Een boek dat oneindig veel mogelijke boeken bevat. Dat is Identiteit, na De traagheid de tweede roman die Milan Kundera rechtstreeks in het Frans schreef, de tweede ook die een grote formele en thematische complexiteit koppelt aan een geringe omvang en een opmerkelijke soberheid. In Identiteit draaien alle thema’s en motieven rond één centrale vraag, het ...
- Niet-gerealiseerde mogelijkheden 15 juni 2004De ondraaglijke lichtheid van het bestaan is Milan Kundera’s bekendste roman. Paradoxaal genoeg dankt het boek zijn bekendheid voor een belangrijk deel aan de verfilming door Philip Kaufman, waarnaar Kundera ongetwijfeld verwijst wanneer hij in een paar jaar later verzucht: ‘Omdat het essentiële van een roman juist ligt in wat je niet anders kan zeggen ...
- Alle mensen worden broeders 15 juni 2004Afscheidswals is de derde en laatste roman die Milan Kundera in Tsjecho-Slowakije schreef. Nadat de Russen de Praagse Lente, waarvan hij een van de voornaamste woordvoerders was, in augustus 1968 op brute wijze de kop in hadden gedrukt, was zijn werk op de index gezet, en de eerste editie van Afscheidswals verscheen in 1973 dan ...
- Lof der ironie 10 juni 2004Nawoord bij 'Lachwekkende liefdes', de verhalen waarmee Milan Kundera in de jaren 60 zijn eigen stijl vond. ...
- De lach van de duivel 10 juni 2004Het boek van de lach en de vergetelheid, het eerste boek dat Milan Kundera schreef nadat hij zich in 1975 in Frankrijk had gevestigd, is zijn meest autobiografische roman. Openhartig vertelt hij erin over zijn relatie met zijn vader, de pianist Ludvík Kundera, over zijn eigen jeugdige enthousiasme voor het communisme, over zijn verstoting uit ...
- Milan Kundera, Onwetendheid, fragment 1 juli 2002Jonás Hallgrímsson was een groot romantisch dichter en tevens een groot voorvechter van de onafhankelijkheid van IJsland. Alle kleine naties van Europa kenden in de negentiende eeuw die romantische en patriottische dichters: Petőfi in Hongarije, Mickiewicz in Polen, Prešeren in Slovenië, Mácha in Bohemen, Sjevtsjenko in Oekraïne, Wergeland in Noorwegen, Lönnrot in Finland en ...
- De spiegel van het verschil: over Kundera en het vertalen 21 maart 2000Spiegel ‘Wanneer een kunstenaar over een andere kunstenaar spreekt, heeft hij het altijd (indirect, via een omweg) over zichzelf, en daarin schuilt de waarde van zijn oordeel.’ Aan het woord is Milan Kundera, kunstenaar, die spreekt over een andere kunstenaar, Francis Bacon – en dus over zichzelf. De grenzen van het ik, het einde van het ...
- Het spel van het mogelijke 13 augustus 1999Een typisch Oost-Europese drammer, noemde Michaël Zeeman hem in een bespreking van zijn jongste roman, Identiteit. De kwalificatie was lovend bedoeld (recensenten drukken zich vaak wat anders uit dan gewone stervelingen), en de hem toegedichte drammerigheid zou Milan Kundera wellicht een niet onwelwillende glimlach ontlokken. Zo niet de betiteling 'typisch Oost-Europees'. Zeker, de complexe romans waarmee ...
