Discussietje op LinkedIn over ‘hen’ en ‘hun’ in het Nederlands. Mijn stokpaardje, dus dat treft! Ooit behoorde ik waarschijnlijk tot het kamp dat zichzelf met amper verholen trots of arrogantie (het is maar van welke kant je het bekijkt) de ‘puristen’ noemt: mensen die heel precies weten wanneer je ‘hen’ of ‘hun’ moet gebruiken, en die anderen daar genadeloos op wijzen als het weer eens fout is gegaan. En laten we wel wezen, zo héél moeilijk is de middelbareschoolregel niet: het persoonlijk voornaamwoord ‘hun’ dient uitsluitend te worden gebruikt als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel (‘Ik geef hun het meel’), terwijl ‘hen’ dient te worden gebruikt als lijdend voorwerp of als meewerkend voorwerp mét voorzetsel (‘Ik geef het meel aan hen’).… > Lees verder
De boektitels van Franz Kafka
Der Prozeß (of Der Proceß, Der Process, Der Prozess). Die Verwandlung. Das Urteil. Der Heizer. Der Verschollene. Das Schloss. Het moge duidelijk zijn: Franz Kafka hield van een bepaald soort titels. Lidwoord, zelfstandig naamwoord. Kort, krachtig.
In het Nederlands zou dat ook moeten kunnen, wij zijn tenslotte het kleine zusje van het Duits. De stoker, Het vonnis, Het proces, ja, maar dan? De gedaanteverwisseling is ellendig lang, de eenvoud en meerduidigheid zijn foetsie, en belangrijker nog, ook de link met de eerste zin ontbreekt: ‘Als Gregor Samsa eines Morgens aus unruhigen Träumen erwachte, fand er sich in seinem Bett zu einem ungeheuren Ungeziefer verwandelt.’… > Lees verder
De (on)zichtbaarheid van de vertaler
Spreken over vertalen in termen van zichtbaarheid kan op het eerste gezicht merkwaardig lijken. Literair vertalers worden geacht een getrouwe weergave van een oorspronkelijke tekst te geven en dus zelf zo onzichtbaar mogelijk te zijn. Maar wie zich er een beetje in verdiept, begrijpt algauw dat er sprake is van een paradox: om een vertaling te produceren die de oorspronkelijke tekst recht doet qua schoonheid, overtuigingskracht enzovoort, zodat de lezer niet het gevoel heeft maar een slappe imitatie van een ongetwijfeld prachtig origineel te lezen, moeten vertalers een enorme creatieve prestatie leveren. Ze zijn niet zomaar ‘overtypers in een andere taal’, maar volwaardige auteurs, die elk woord en elke zinsconstructie geheel opnieuw moeten uitvinden.… > Lees verder
Diepten van expressie
Collega Paul Claes was zo vriendelijk om te reageren op mijn Filter-stuk over Madame Bovary, met uiteraard een aantal tips ter verbetering van mijn vertaling. Eén ervan heb ik doorgevoerd: ‘zo’n hoofddeksel van samengestelde aard’ (voor ‘une de ces coiffures d’ordre composite’) is nu ‘zo’n hoofddeksel in composietstijl’ geworden. Ik had inderdaad wel de ironisch-wetenschappelijke toon van het begin van de zin goed te pakken (Flaubert velt pas verderop een knallend negatief oordeel: ‘une de ces pauvres choses, enfin…’), maar besefte niet dat ‘ordre composite’ gewoon idioom is. Veel dank, Paul.
Wat ik wel laat staan en zelfs erg mooi vind, zijn de ‘diepten van expressie’ als vertaling van ‘profondeurs d’expression’.… > Lees verder
Ramkoers: lezerspost van Hans Boland
Een van de meest uitgesproken en oorspronkelijke geesten in vertalersland, Nijhoffprijswinnaar en Poesjkin-(Poetin-) medailleweigeraar Hans Boland, stuurde me in het voorjaar van 2022 via onze gemeenschappelijke uitgever onverwacht een prachtige brief over mijn roman Ramkoers. Ik plaats die hier met zijn toestemming. [N.B. Ramkoers is inmiddels verramsjt of vernietigd. Ik heb een flink exemplaren weten te redden. Bestellen kan vanaf nu dus rechtstreeks bij mij, via dit formulier.]
—
Bellingwolde, 19 april 2022
Ha Martin,
We hebben elkaar volgens mij twee of drie keer ontmoet, onder andere bij de VertalersVakschool. Maar ik herken je niet echt van de foto, net als jij – of jouw Jasper – heb ik geen visueel geheugen.… > Lees verder
Tovertaal 5: nu nog enger!
Eerder dit jaar schetste ik in een groot Volkskrant-stuk wat ons in de nabije AI-toekomst te wachten staat: ‘de nieuwe Houellebecq, met een druk op de knop in het Nederlands voorgelezen door Houellebecq zelf, desgewenst met een Zeeuws accent’. Ja, dat was natuurlijk ironisch, maar toch minder dan de gemiddelde lezer misschien dacht, want op het moment van schrijven had ik al geëxperimenteerd met een online ’tool’ die weliswaar nog geen Zeeuws accent doet, maar verder wel verbluffend realistische ‘vertalingen’ van geluid en beeld maakt: de tekst wordt omgezet in de gewenste taal (175 and counting), waarna de bewegingen van lippen en gezichtsspieren worden aangepast aan de nieuwe tekst.… > Lees verder