De tekst is bedoeld om te worden voorgedragen en beluisterd, en er is een koor – net als in het theater – dat de volgende opmerking maakt: eerst is er Lila, en de tekst speelt in het hier en nu, dat met tragedies bezaaid is, waaronder deze, die van Lila, in drie delen.
Eerste deel
Bij vlagen werd de geur van immortellen door de wind aangeblazen, ze ging onder de oleander zitten en plukte zijn stervormige bloemen, niet beseffend hoe giftig die plant is, van je één twee drie, neuriede ze, met haar huid op het grind, ze beroerde de kroonbladeren zonder te blozen. Gelukkig hield ze haar vingers bij zich, ze likte ze niet af maar wie weet, op die leeftijd, onkundig als ze is van bepaalde biologische feitjes en tot alles in staat, vooruit; was ze zich bewust geweest van het gevaar, wat zou ze dan hebben gedaan. Ze telde, één twee drie. Ze haalde gevoelens door elkaar, ze was een beetje verdrietig, en tot hoever telde ze, uren weg van huis, waar het oneindige zich ritueel nestelt, misschien in die bodemloze wind, ver weg, zo ver mogelijk weg te midden van de ingezaaide deeltjes, wat doet dat werkwoord ‘inzaaien’ hier, geen idee, ze is gewoon te klein, vol gretige wil om te groeien, nu nog: te klein.
Ze is, of ze is een ander, getekend door wat zich visueel opdringt. Haalt ze gevoelens door elkaar, zeer in het bijzonder, voelt ze verdriet, telt ze al om vooruit te komen, bloost ze niet, dan net als iedereen.
Ze neuriet en ze rekent, windstootjes op haar haar, ze voorvoelt zoiets, dat het leven en het leven en het leven, tot in het oneindige, krachtig blaast, met rechte neus, nooit ingehouden.
Ze heeft intuïties op luchtbasis.
Ze wandelt door de stenige tuin, de mistral stuift dus tegen haar op. Ze zoekt een kom aarde die leeg is; ze leegt een kom aarde. Die zal ze vullen met water, en met de bloemen, et dan is het zaak het brouwsel niet te drinken, op gevaar af. Het gevaar lijkt nabij en boemboem, de polsslag wordt hortend, het vel kipt, maar Lila bijt niet op haar nagels. Ze draagt ze geknipt in fraaie ovalen. De maand draait om de evenwichten. Lila klettert tegen een kei, steeds klettert ze, steeds maakt ze dezelfde, tekstuele beweging. En in één blik komt haar gezicht weer tot rust, het is zorgeloos, en omdat alles vermengd raakt, komt nu het katje achter de houtblokken vandaan, die opgestapeld liggen onder het afdak. Het katje viel tot dan toe samen met de schors, met zijn zachte vacht op het ruwe oppervlak. Hij streelt de enkel van het meisje, hij rolt met zijn kop op het glitterplastic van de waterschoen, bevuild met tuinaarde, weg jij, lispelt ze, tss, ik ben bezig.
Lila trekt haar wenkbrauwen op. Hier is niets grijs, zelfs niet de vergulde stenen, vooral niet de oleanders.
Ze laat de aarden kom links liggen, ze trianguleert. Ze dwaalt tussen de assonerende vragen, ze wil de problemen wassen, daar is water voor nodig, zout, bloemen, en dan boenen, boenen.
Met ‘als-als-als’ haalt Lila zich zorgen op de hals. Is ze verdrietig, dan komt dat doordat ze zich zorgen maakt, waarover eigenlijk.
Alles gaat, alles gaat goed.
Vandaag was het warm. Het schuine licht, het late namiddaglicht verrukt het landschap, de omtrekken ervan, het leven wemelt, de kindertijd zet grote ogen op, overal. Het tafereel is niet onaardig, maar in de hemel lijkt de wind onopgemerkt te blijven. We hoeven niet te begrijpen hoe hier het mos zich onderscheidt van de rots, zich onderscheidt van de bloembedden, Lila kijkt om, hoe hier deze plant zich van die andere onderscheidt, en hoe zijzelf hier, impressionistisch, opgebouwd uit projecties, tss, tss, tss. Voordat de avond valt, maken de cicades veel kabaal. Rustig woon je hier niet.
Vanaf het huis op de heuvel roept een meisje en dan kijkt Lila bergopwaarts, ze draait haar poreuze, tevens tobberige hoofd; ze loopt weg, plet blaadjes, holt, ze plet schelpen uit de oude zee, de zee die vroeger, zegt ze, vroeger, met luide, veranderde stem, die vroeger de zanderige grond bedekte, die de rozemarijnplanten opslokte, het zeelichaam met zijn spiralen, Lila wordt bang, en als en;
daar holt ze in een flits het huis binnen.
Ze heeft expres de voordeur dichtgeslagen, vooral om de wind buiten te houden. Hij deed pijn op den duur, de muren trilden, en uit de geelhouten gang duikt Lila op. Het gele hout weerkaatst, verzacht en stelt gerust. Vanuit architecturaal oogpunt is het huis gunstig geplaatst ten opzichte van de zon, zodat die een binnenzon creëert met zich verstrooiend zonlicht; het stof van de amuletten, op het rekje, blinkt; het persoonlijke universum stroomt over van de opspringende details, stuk voor stuk belangrijk. Je zou niet zonder kunnen leven. En Lila’s waterschoenen, met hun versleten bruin.
Je kunt het spoor van het meiske volgen en de grootmoeder verheft haar ziel; ze ziet Lila die huppelt, hop, één, twee, drie, en dan het herhalen, en haar grootmoeder denkt, Lila-is blij, Lila-maakt-blij, mijn meisje dat danst, huppelt.
Het wiegen achtervolgt Lila, knieën koorts organen.
Volgens het woordenboek betekent huppelen: sprongetjes maken, zich sprongsgewijs verplaatsen, op de wijze van een vogel, met horten en stoten.
En daar voeg ik blijheid aan toe en huppelen betekent grappig vooruitgaan, als een sprinkhaankind, als een kind, voorspoedige blijheid verbeelden.
In een context waarin grootmoeder één, twee kinderen zijn ontvallen, is Lila’s leven opgeweld. Voortaan voegt ze zich toe.
Buiten duwt het katje tegen de bloemen, met zijn klauwen verscheurt hij de sterren, dan gaat hij liggen in de aarden bol, terwijl de cicades verstillen. Sst, slaap maar.
Eerst zingt natuurlijk grootmoeder in de vroege avond slaapliedjes voor haar meisje.
Het koor vraagt zich af: is het eerlijk dat?
*
* *
- Éléonore de Duve, ‘Lila, de tragedie’, tekst geschreven voor de openingsavond van de tiende editie van het Passa Porta Festival, Brussel (2025). Vertaling Rokus Hofstede. De integrale vertaling vindt u hier.
