Walter van der Star (1954-2021)

Op donderdag 25 maart j.l. overleed Walter van der Star, de dierbare collega die ik de afgelopen kwarteeuw steevast aanbeval als ik geen tijd had voor een opdracht. Patafysicus, boekverzamelaar, occasioneel boekverkoper, non-fictievertaler – Van der Star was van vele markten thuis. Hij draaide zijn hand niet om voor hondsmoeilijke filosofische teksten maar evenmin voor essays over film of beeldende kunst, geschiedschrijving of theologie. Ik kende hem als een eenpitter, al vertaalde hij dikwijls samen met anderen; hij zocht geen erkenning, hij kreeg geen werkbeurzen van het Letterenfonds, hij leefde bij de gratie van hemelse dauw en shag van Van Nelle. Intussen schreef hij een indrukwekkend filosofisch oeuvre bij elkaar, uit het Frans en het Engels, de talen die hij van kindsbeen af had leren spreken tijdens een rusteloze jeugd in de States en Zuid-Frankrijk. Walter, ik mocht hem graag, die goedlachse, wat onhandige maar erudiete man, die intellectuele omnivoor, die boekenwurm van een soort dat de zesde massa-extinctie misschien niet zal overleven.

Zijn proefstukken maakte Van der Star in de jaren ‘ 80 in Groningen binnen het Vertalerscollectief van de Historische Uitgeverij. Met Evert Burgwal en Patrick Everard vertaalde hij essays van Beckett en Cioran, maar vooral ook Michel Foucaults Discipline, toezicht en straf (1989). In de jaren nadien werkte hij voor alle grote filosofie-uitgevers in Nederland; van zwaargewichten als Gilles Deleuze en Jacques Rancière vertaalde hij bij Octavo publicaties ettelijke titels. Twee prestaties schieten eruit wat mij betreft: zijn hervertaling, in 2006, van Foucaults De woorden en de dingen, bij Booms Grote Klassieken en zeer onlangs opnieuw in de Regenboogreeks, een veel helderder en compacter vertaling dan de oude versie van C.P. Heering-Moorman uit 1973; en, ook bij Booms Grote Klassieken, de vertaling van het proefschrift van Gilles Deleuze, het monumentale Verschil en herhaling, waar hij in 2011 samen met Joost Beerten voor tekende.

Walter en ik hebben maar één boek samen gemaakt, al nam hij daarbij het leeuwendeel van het vertaalwerk voor zijn rekening: Over gastvrijheid van Jacques Derrida uit 1998 (een herdruk verscheen in 2016 in de reeks ‘Kleine Klassieken’ van Boom). Mij troost de gedachte dat hij in 2019 bij De Wilde Tomaat zijn vertaling van een novelle van J.K. Huysmans, De pensionering van meneer Bougran, heeft kunnen publiceren, een plan waar hij al tien jaar mee rondliep.

‘Jammer dat Walter zelf niet bij zijn uitvaart aanwezig kon zijn, het zou balsem voor zijn getormenteerde ziel zijn geweest. Zijn loyaliteit aan mensen (en aan projecten) en van mensen aan hem is een van de opvallendste karakteristieken van zijn werkzame en (aan de goede zaak) dienstbare leven.’ (Patrick Everard, uitgever)

‘Het waren fijne tijden, samenwerken aan Verschil en Herhaling, zelfgerolde sigaretjes paffen op de trap van het Boomse grachtenhuis, discussiëren over deleuziaanse conceptuele nuances, en dan na gedane arbeid, bij een paar zware bieren op het terras van De Engelse Reet, Walters vrolijke – en eindeloze – uiteenzettingen over patafysica, zijn wilde jaren in Berkeley en zijn koloniale familiegeschiedenis. We gaan hem missen, maar hij laat wel fantastisch werk na.’ (Joost Beerten, vertaler)